Od Bahusa do Vinka Lozića
Vino opčinjava ljude vekovima, obožavaju ga, slave i pronalaze u njemu inspiraciju. Od antike do modernog doba, vinu bi se u umetnosti teško pronašao pandan među pićima po broju umetničkih dela koja su mu posvećena i u kojima se spominje. O izuzetnom položaju koje ovo piće zauzima u istoriji ljudske civilizacije, svedoče i spomenici koji su stolećma podizani u njegovu čast širom sveta.
Primera je beskonačno mnogo – od brojnih statua posvećenih bogovima vina Dionisu i Bahusu, od kojih je svakako najslavniji Mikelanđelov Bahus koji se čuva u Firenci, preko spomenika podignutih u čast onih koji su život posvetili proučavanju i proizvodnji vina, kakav je recimo spomenik Dom Perinjonu, čoveku koji se često označava kao otac šampanjca, do modernističkih spomenika i instalacija širom planete koje slave ovo božansko piće.
Da se i naš region ponosi svojom vinarskom i vinogradarskom tradicijom, potvrđuju spomenici koji krase gradske trgove, parkove ili vinske ceste u zemljama u okruženju.
Spomenik vinogradaru u Međureču
Meštani Međureča, kod Jagodine, u Srbiji, pre dve godine odlučili su da se svojim precima oduže spomenikom. Ovaj kraj, poznat pre svega po prokupcu, ali i po frankovki, belom šardoneu, merlou i kaberneu, i danas živi uglavnom od vinogradarstva, a o njegovoj vinogradarskoj prošlosti možda najbolje govori podatak da se pre pedesetak godina u Međureču, od 120 domaćinstava koliko ih je tada bilo u ovom mestu, više od sto njih bavilo uzgojem grožđa i proizvodnjom vina.
Statua berača grožđa u Aleksandrovcu
Gradski trg u Aleksandrovcu u Srbiji, poslednjih desetak godina krasi statua berača grožđa, simbol ovog kraja, poznatog po nekadašnjem jugoslovenskom gigantu – vinariji „Vino Župa“. U blizini spomenika nalazi se i vinska fontana iz koje svake godine u danima manifestacije „Župska berba“ umesto vode teče „Župska ružica“.
Bista Stanka Čurina u Ormožu
Da se pored negovanja vinarske tradicije neguje i sećanje na pojedince koji su svoj vek posvetili vinu, govori i podatak da je u slovenačkom gradu Ormožu 2019. godine otkrivena bista Stanku Čurinu, čoveku koji je Sloveniju upisao na vinsku mapu sveta. Prvi privatni proizvođač vina u Sloveniji uveo je brojne inovacije u tehnologiju proizvodnje vina u ovoj zemlji i poneo brojna priznanja na najprestižnijim svetskim izložbama vina.
Spomenik Vinku Loziću u Vršcu
Svoju ljubav i poštovanje prema božanskom piću na neobičan način iskazali su i Vrščani, podigavši u cenru grada spomenik slavnom boemu i vinopiji Vinku Loziću, izmaštanom liku velikog komediografa Jovana Sterije Popovića. Koliko je fenomen Vinka Lozića važan za ovaj grad koji se ponosi svojom vinogradarskom tradicijom, govori i činjenica da Vinko Lozić, oživljen u telu glumca, svake godine u Dane berbe grožđa dobija od vršačkog gradonačelnika na tri dana ključeve grada i proglašava Vršac trodnevnom prestonicom grožđa i vina. Spomenik Vinku Loziću jedna je od omiljen turističkih atrakcija u ovom gradu, koji je inače prvi i za sada jedini grad u Srbiji, član Asocijacije mreže evropskih gradova proizvođača vina RECEVIN (Red Europeade Ciudadesdel Vino).
Spomenik Pošipu u Smokvici
U Smokvici, na ostrvu Korčula u Hrvatskoj, 2008. godine postavljena je spomen-ploča na mestu gde je sredinom devetnaestog veka korčulanski težak Marin Tomašić pronašao prvu samoniklu lozu Pošipa. Pošip, koji se smatra kraljem belih vina Dalmacije, kasnije se proširio po Smokviškom i Čarskom polju, a ostalo je istorija.
Spomen-ploča Marku Aureliju Probu na Fruškoj gori
U Srbiji, na južnoj padini Fruške gore, na takozvanoj Šumljanskoj glavici, nalazi se spomen-ploča rimskom imperatoru Marku Aureliju Probu koji je pre 18 vekova doneo i zasadio prvi čokot vinove loze u današnjoj Srbiji. Veruje se da je ovo bio prvi put da je vinova loza zasađena izvan Italije.
Spomenik Dionisu kod Kolovrata
Na granici Crne Gore i Srbije, kod Kolovrata, pronađen je kameni spomenik posvećen bogu Dionisu, koji se smatra jednom od nesumnjivih potvrda o uzgoju vinove loze na ovom podneblju još od antičkih vremena. Takođe, na različitim lokalitetima u Crnoj Gori i Bosni i Hercegovini pronađeni su i brojni stećci sa motivima vinove loze ili muških figura koje drže grožđe u rukama i kotarice na ramenima.
Širom regiona, simboli grožđa i vinove loze utkani su u gradsku arhitekturu i krase nebrojene fasade, ograde i kapije, svedočeći o neraskidivoj vezi koju ova podneblja neguju sa kulturom spravljanja vina, a pobrojani spomenici samo su neki od podsetnika da u ovim krajevima ima mnogo onih koji su živeli i žive od ovog božanskog nektara, ali i za njega.
